Οι επιπτώσεις του θορύβου από μεταφορές (κυρίως οδικού) στην υγεία των ευρωπαίων πολιτών
Η ηχορρύπανση είναι ένας από τους σημαντικότερους και διαρκέστερους κινδύνους για την υγεία του περιβάλλοντος στην Ευρώπη σήμερα. Παρά τις δεκαετίες πολιτικών δράσεων, η τελευταία αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (EAA) φανερώνει ότι ο θόρυβος — ιδίως από τις μεταφορές — συνεχίζει να επηρεάζει εκατομμύρια Ευρωπαίους, με ευρείες επιπτώσεις στην υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής.
Βασικά στοιχεία
• Πάνω από το 30 % του πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε περιοχές όπου τα επίπεδα θορύβου από τις μεταφορές είναι επιβλαβή για την υγεία.
• Κυριότερη πηγή είναι ο οδικός θορυβος, τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές.
• Η ηχορρύπανση συνδέεται με το 10% των πρόωρων θανάτων, το οποίο αντιστοιχεί σε 66.000 πρόωρους θανάτους και με τουλάχιστον 50.000 νέες περιπτώσεις καρδιαγγειακών παθήσεων στην Ευρώπη κάθε χρόνο.
• Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα: πάνω από μισό εκατομμύριο παιδιά στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ικανότητα ανάγνωσης λόγω του θορύβου των μεταφορών, ενώ σχεδόν 60.000 περιπτώσεις συμπεριφορικών δυσκολιών σε παιδιά αποδίδονται στον περιβαλλοντικό θόρυβο.
Τάσεις και προοπτικές
Παρόλο που έχει σημειωθεί ελαφρά μείωση του αριθμού των ατόμων που εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα θορύβου από την οδική, σιδηροδρομική και αεροπορική κυκλοφορία, η πρόοδος είναι αργή. Ο αριθμός των ατόμων που ενοχλούνται ιδιαίτερα από τον θόρυβο των μεταφορών μειώθηκε μόλις κατά 3 % μεταξύ 2017 και 2022. Η ΕΕ δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων της για τη μείωση του θορύβου έως το 2030.
Οι προοπτικές προκαλούν προβληματισμό και απαιτούν επαναπροσδιορισμό στόχων:
• Ο μεγάλος αριθμός ατόμων που εκτίθενται σε θόρυβο από την οδική κυκλοφορία αναμένεται να διατηρήσει την συνολική έκθεση σε υψηλά επίπεδα.
• Η αστικοποίηση και η αυξημένη κινητικότητα ενδέχεται να αντισταθμίσουν τα οφέλη των τεχνολογικών βελτιώσεων και των αυστηρότερων κανονισμών.
• Χωρίς πρόσθετα μέτρα, ο αριθμός των ατόμων που επηρεάζονται από επιβλαβή θόρυβο είναι πιθανό να παραμείνει σταθερός ή ακόμη και να αυξηθεί.
Επιπτώσεις στην υγεία και την κοινωνία
Η ηχορρύπανση δεν είναι απλώς μια ενόχληση, αλλά ένα σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας. Όπως έχει επισημανθεί σε προηγούμενες εκθέσεις και μελέτες, η χρόνια έκθεση στον περιβαλλοντικό θόρυβο συνδέεται με:
• Αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου, διαβήτη και προβλημάτων ψυχικής υγείας.
• Διαταραχές ύπνου, μειωμένη γνωστική απόδοση στα παιδιά και χαμηλότερο συνολικό επίπεδο ευεξίας.
• Δυσανάλογες επιπτώσεις σε ευάλωτες ομάδες, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και όσοι ζουν σε υποβαθμισμένες αστικές περιοχές.
Λύσεις και ορθές πρακτικές
Η ΕΕΑ επισημαίνει διάφορες αποτελεσματικές στρατηγικές:
• Μείωση των ορίων ταχύτητας στις πόλεις (π.χ. ζώνες 30 km/h στη Ζυρίχη) μπορεί να μειώσει τη μέση ηχοστάθμη κατά 3-4 dB, βελτιώνοντας τον ύπνο και μειώνοντας την ενόχληση.
• Πολεοδομικό σχεδιασμό που δίνει προτεραιότητα στις δημόσιες συγκοινωνίες, την ποδηλασία και το περπάτημα έναντι της χρήσης αυτοκινήτου.
• Επενδύσεις σε πιο αθόρυβες οδικές επιφάνειες, σιδηροδρομικές τεχνολογίες και αεροσκάφη.
• Συμμετοχή του κοινού και συμμετοχική διακυβέρνηση για τη διασφάλιση της κάλυψης των τοπικών αναγκών.
Ο δρόμος προς τα εμπρός
Η αντιμετώπιση της ηχορρύπανσης απαιτεί συντονισμένη δράση σε όλα τα επίπεδα — ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό. Η ΕΕΑ ζητά:
• Αυστηρότερη εφαρμογή των υφιστάμενων κανονισμών για τον θόρυβο.
• Ενσωμάτωση της μείωσης του θορύβου στον πολεοδομικό σχεδιασμό και τον σχεδιασμό των μεταφορών.
• Συνεχή καινοτομία στον τομέα των πιο αθόρυβων τεχνολογιών.
• Αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην έκθεση και διασφάλιση ότι οι κοινότητες που πλήττονται περισσότερο θα επωφεληθούν από τα μέτρα μείωσης του θορύβου.
Η μείωση του περιβαλλοντικού θορύβου δεν αφορά μόνο τη συμμόρφωση, αλλά και τη δημιουργία πιο υγιεινών και βιώσιμων πόλεων και κοινοτήτων για όλους. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να συνδράμουν μεταξύ άλλων και οι επιστήμονες, ερευνητές και σύμβουλοι ακουστικής με την τεχνογνωσία και την κατάρτησή τους.